Kripto Para Nedir?

Çok hızlı gelişen teknoloji sayesinde önceden hayal bile edemeyeceğimiz bir çok gelişme artık sıradan gelmeye başladı. Teknolojinin daha doğrusu bilgisayar teknolojisinin en son yeniliklerinden biri de Kripto paralar. 8-10 yıl kadar önce bir grup yazılımcının bir araya gelmesiyle bildiğimiz paraların aksine tamamen sanal dünyada el değiştiren ilk kripto para olan Bitcoin (BTC) gündeme geldi.

Kripto/Kriptoloji Nedir?

Konuyu daha iyi anlayabilmemiz açısından "Kripto" ve "Kriptoloji" nedir, bu temel kavramları hakkında bilgi verelim. Kriptoloji, bir şifreleme dili yada bilimidir. Her hanbi bir bilgi yada verinin yazı ve rakamların önceden belirlenmiş bir sisteme göre şifrelenmesi ve alıcıya gönderilerek aynı sistemle orada çözülmesi olarak özetlenebilir.

Sinema severler kripto ve kriptoloji sözcüklerini yönetmenliğini Michael Apted'in yaptığı başrollerinde Dougray Scott ve Kate Winslett'in oynadığı "Enigma" filminden hatırlayacaklardır.

Aynı isimli 2014 yapımı bir diğer film de ise Benedict Cumberbatch ve Keira Knightley başrolleri paylaşmış filmi ise Morten Tyldum yönetmiştir.

Şifreleme biliminin yer aldığı en büyük filmi ise şüphesiz 2001 yapımı "Akıl Oyunları/ A Beaitiful Mind" dır. Bu filmde ise Russel Crowe ve Jennifer Connelly paylaşmış, yönetmenliğini ise Ron Howard üstlenmiştir. Bu arada film gerçek bir hayat hikayesini anlatmaktadır ve 4 dalda da Oscar ödülü sahibidir.

Kripto Para Nedir?

Kripto/Kriptoloji kavramlarını temel olarak anladığımıza göre gelelim Kripto paraların ne olduğuna. Kripto paralar, kriptoloji bilimini kullanarak matematiksel bir dille şifrelenen sanal paradır.  Aslında uzun yılalrdır sanal paralar hayatımızda. Bankaların ATM ve Kredi kartları ayrıca internet üzerinden yaptığımız her alış-veriş yada para gönderme olayında sanal paraları kullanıyoruz. Fiziksel olarak bankaların kasasından giren-çıkan bir para yoktur aslında. Her şey şifrelenmiş bir güvenlik içerisinde matematiksel işlemlerdir. Temelinde bu sanal parada kripto paradır ve günümüzde kripto paraların temelini oluştururlar.

Milyonlarca insanın ve bir çok ülkenin kripto paraları severek kullanmasının da en büyük nedeni doğal bir yapıda olmamasıdır. Yani bir sahibi, kaynağı yoktır kripto paraların. İnternet üzerinde işlem görür kimin elinde yani bilgisayar yada cep telefonu hesabında ise sahibi de odur aslında. Her hangi bir ülkenin tekelinde değildir ve bu yapısı ile de gelecekte de olması çok zor.

Kripto Paraların Ortaya Çıkışı

Dünya üzerinde kullanılan tüm fiziksel paraların temelinin Lidyalılar tarafından atıldığını hepimiz biliyoruz. Kripto paraların ilki olan Bitconin (BTC) ise piyasaya çıkışı ise halen bir sır olmaktan çıkmış değil ve nasıl başladığı da hala merak konusu. Bitcon'in kurucusu yada babası olarak her yerde “Satoshi Nakamoto” ismi geçer. Ancak bu ismin fiziki bir karşılığı yoktur ve şu ana kadar da ortaya çıkmamıştır. “Satoshi Nakamoto” Bitcon'in ilk üreticisi yani yazılımcısı olarak bilinse de Kripto Para piyasalarında aslında bir mit olarak görülür. Bu ismi kullanan bir kişi yada grup tarafından geliştirilen, açık kaynaklı bir yazılıma verilmiş bir isim olma ihtimali çok daha yüksektir.

Kripto Para Nasıl Üretilir?

Kripto paralar her hangi bir kişi yada devlete ait olmadığı için üretilmesi de herkese açıktır. Daha doğrusu bu işle uğraşan temel gereksinimleri sağlayan herkese. Her kripto para biriminin bir üretim sınırlaması vardır. Yani ilk ortaya çıkarken yazılımcıları tarafından bir miktar belirlenmiştir ve bu miktar tamamlandığında üretimde duracaktır. Örneğin bitcoin için belirlenen üretim sınırı 21 milyondur. Üretim açısından bir sınır olduğu için her geçen gün bulunması zorlaşıyor ve buda kripto paraya yani Bitcone (BTC) olan rağbeti arttırıyor. Bu nedenle Bitcoin kripto para piyasalarında sürekli daha küçük parçalara ayrılarak el değiştiriyor. 

Kripto para üretimi ise madencilik (mining) şeklinde oluyor. Evet yanlış duymadınız fiziki madencilikteki gibi para üretibilmek için madencilikteki gibi kazım işlemi yapıyorsunuz. Temel fark ise sanal ortamda olduğu için bu işlemi çok gelişmiş bilgisayarlar yada özel üretilmiş mining cihazları ile yapıyorsunuz. Ve de madeniniz çok karmaşık bir dizi matematiksel problemi gerekli yazılımlarla çözmek. Herkese açık olduğu için de kim daha çok çalışarak üretim yaparsa o daha çok kazanmış oluyor. Bizler de gerekli teknolojik imkanları; işlem gücü çok yüksek bilgisayarlar yada mining için özel üretilmiş cihazlara ve bir internet bağlantısına sahip olarak Kripto para madenciliği yapabiliriz. Bu işlem Bitcoin için şu anda olanaksız gibi, çünkü başta belirtilen miktara çok yaklaşıldığı için ve binlerce insan madencilik yaptığı için üretim çok masraflı ve zor. Ancak alternatif ve yeni piyasalara çıkmış olan; Altcoin denilen diğer kripto paralar için madencilik yapabilirsiniz.

Kripto Para Güvenliği

Kripto paralar fiziksel olmadıkları için genel olarak güvenlidirler. Yani bir hırsız tarafından evinizden, arabanızdan yada cüzadınızdan çalınma ihtimalleri yoktur. Sanal ortamda yani bilgisayar ortamında üretilip, saklandığı için riskide bu yönde olmaktadır. Yani madencilik yaparak ürettiğiniz Kripto paralar eğer güvenli bir ortam olan sanal cüzdanlara "Wallet" aktarılmamışsa ve bilgisayarınızdaki işletim sistemi çökerse, fiziksel olarak geri alınamayacak şekilde zarar görürse, virüsler aracılığı ile hackerlar tarafından ele geçirilirse kripto paralarınızı kaybedebilirsiniz.
Kripto paraların güvenliği ise "blockchain" denilen bir teknolojite dayanıyor.

Kripto Para Güvenliği: Blockchain

Blockchain “blok zinciri” kelime anlamını taşır. Teknolojik olarak ise“şifrelenmiş işlem takibi sağlayan bir dağıtık veri tabanı”olarak açıklayabiliriz. Bitcoin ile öğrendiğimiz blockchain, “veri” olan her yerde kullanılabilecek bir yazılım teknolojisidir. Bitcoin’de bu bloklar kriptolanmış para alışverişine dair bilgileri barındırır. Aslında başka sektörlerde de kullanılır blockchain. Örneğin sağlık sektöründe hastaların tıbbi bilgilerini taşıyabilir. Bu sistem bloklar halinde ve dağınık olarak şifrelendiği için takibi mümkün olmayacak bir hale geliyor. Bilgi, karşı tarafa ulaşana ve kodlar eşleşip bu bilgi açığa çıkana kadar kimse tarafından erişilemiyor, yönetilemiyor veya yönlendirilemiyor. 

Bitcoinde kullanılan blockchain teknolojisini ise şu şekilde açıklayabiliriz; bahsettiğimiz bloklar üzerinde para alışverişi bilgileri taşınıyor ve her bir işlemin doğruluğu, “bitcoin” kazanmak için problem çözen madenci adı verilen kişiler tarafından sağlanıyor. Böylece yapılan işlemin doğruluğu kesinleşmiş oluyor.

Devletlerin Gözünde Kripto Paralar

Bir çok ülke resmi olarak kripto paraları özellikle bitcoini tanımaya başladı. Ancak halen Türkiye'nin de aralarında olduğu çok fazla ülke de kripto paralara çekingen yaklaşıyor. Çünkü merkezi olmayan kripto paraların takibi neredeyse imkansız. Kara para aklama yada vergi kaçırma gibi gayrıresmi işlemlerde çok rahat kullanılabileceği ve denetleme imkanı fiziki paralara göre çok zor olduğu için bu ülkeler biraz daha temkinli yaklaşıyor. Ayrıca kripto paralar milyonlarca parçaya bölünmüş şekilde dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılara ait sanal cüzdanlarda bulunmakta. Bir diğer etken de büyük sermaye piyasalarının ve bankaların devletlere olan baskısı. Kripto paralar fiziki paranın yerine geçmese bile her geçen gün büyüyen bir sektör olma yolunda ve bu kalıplaşmış büyük para merkezlerini korkutuyor.

Kripto paralar hakkında az da olsa sizleri bilgilendirebilmek için bu makaleyi kaleme aldım. Elbette kripto paralar  bir kaç sayfa ile anlatılamaz. Ancak yazılanlar temel olarak sizleri bilgilendirmek ve sonraki yazılarımıza kayank olması açısından önemli. Kripto paralar ile ilgili merak ettiklerinizi yorum kısmından yazarsanız cevaplandırmaya çalıaşcağız.